Të gjitha institucionet e biznesit janë vënë në lëvizje për të kundërshtuar një nismë të fundit të deputetit Gjovalin Kadeli, lidhur me projektligjin “Për organizimin dhe funksionimin e profesionit të rregulluar të ekspertit fiskal dhe Institutit të Ekspertëve Fiskalë”, i cili po tenton të kalojë pa transparencë dhe pa u konsultuar më parë me palët e interesit. Drafti parashikon krijimin e Institutit të Ekspertëve Fiskalë, (IEF) një organizëm që grupon të gjithë ekspertët fiskalë persona fizikë dhe të gjitha shoqëritë e ekspertëve fiskalë të regjistruara në regjistrin e Institutit të Ekspertëve Fiskalë të Shqipërisë.
Dhoma Amerikane e Tregtisë, në një shkresë zyrtare drejtuar ministrave të Financave e Drejtësisë dhe Komisionit të Ekonomisë, thotë se drafti nuk paraqet asnjë analizë, studim apo dhe thjesht problematikat që mund të jenë shfaqur që të ketë krijuar nevojën për rregullimin e këtij profesioni në Shqipëri. Dhoma e Tregtisë dhe Industrisë thotë se ky shërbim, që kërkohet të monopolizohet përmes këtij drafti, sot jepet nga të punësuar në shoqëri (financierë dhe administratorë me kualifikimin përkatës), kontabilistë të miratuar si profesion i rregulluar, ekspertë kontabël të regjistruar, avokatë dhe juristë të së drejtës tregtare dhe më gjerë, të tjerë të diplomuar, të lejuar sipas kurrikulave përkatëse universitare.
Edhe katër organizma profesionalë, Instituti i Ekspertëve Kontabël të Autorizuar (IEKA), Instituti i Kontabilistëve të Miratuar (IKM), Shoqata e Kontabilistëve dhe Financierëve të Shqipërisë (SHKFSH), Shoqata Kontabël i Miratuar (SHKM), janë deklaruar zyrtarisht kundër projektligjit në një takim të përbashkët që kanë zhvilluar në fillim të muajit mars. Ata kanë shprehur shqetësimin për ndikimin e drejtpërdrejtë negativ që mund të ketë miratimi i këtij projektligji, në të gjithë procesin e raportimit financiar në Republikën e Shqipërisë.
Organizmat profesionalë të kontabilitetit dhe auditimit: Monopolizim në shërbim të grupeve të fuqishme të biznesit
Drejtuesit e organizatave profesionale të kontabilitetit dhe auditimit, Instituti i Ekspertëve Kontabël të Autorizuar (IEKA), Instituti i Kontabilistëve të Miratuar (IKM), Shoqata e Kontabilistëve dhe Financierëve të Shqipërisë (SHKFSH), Shoqata Kontabël i Miratuar (SHKM), në një takim të përbashkët kanë diskutuar në lidhje me shqetësimet dhe problemet që dalin nga miratimi prej Kuvendit të Shqipërisë, të projektligjit “Për organizimin dhe funksionimin e profesionit të rregulluar të ekspertit fiskal dhe Institutit të Ekspertëve Fiskalë”.
Pas diskutimeve në lidhje me përmbajtjen, por edhe për rrugën që po ndiqet për kalimin e shpejtë në Kuvendin e Shqipërisë, të projektligjit “Për organizimin dhe funksionimin e profesionit të rregulluar të ekspertit fiskal dhe Institutit të Ekspertëve Fiskalë”, organizatat profesionale të kontabilitetit dhe auditimit në Shqipëri, kanë dalë me një deklaratë të përbashkët, ku shprehin shqetësimet e tyre dhe japin sugjerimet për të tejkaluar situatën që mund të krijohet.
Të ndodhur në kushtet e mungesës së informacioneve për këtë zhvillim, pasi projekti në fjalë nuk ka ndjekur rrugën normale të konsultimit me palët e interesuara dhe as me autoritetet përkatëse që ndikojnë apo ndikohen nga ky projektligj, ne si përfaqësues të profesionit me bazë kontabël, që përfshin audituesit, kontabilistët dhe financierët, të cilët llogariten në disa mijëra anëtarë, përmes kësaj deklarate organizatat kanë shprehur shqetësimin e tyre për ndikimin e drejtpërdrejtë negativ që mund të ketë miratimi i këtij projektligji, në të gjithë procesin e raportimit financiar në Republikën e Shqipërisë.
Ata shprehen shumë të shqetësuar, pasi miratimi i këtij projektligji, do të dëmtonte seriozisht të gjithë punën e bërë gjatë këtyre dy dekadave të fundit në përmirësimin e raportimit financiar të shoqërive tregtare dhe zhvillimin e profesioneve me bazë kontabël në Shqipëri, ku Banka Botërore është angazhuar drejtpërsëdrejti dhe po investon bashkë me donatorë të tjerë në një projekt kompleks dhe shumëdimensional (CFRR World Bank). Në këto kushte, ata kërkojnë që autoritetet më të larta në vend të vlerësojnë seriozitetin e kësaj çështjeje kaq sensitive dhe të ndikoni që të merren në kohë masat e duhura, duke shmangur problemet që mund të krijohen dhe pasojat negative që do të vijnë nga miratimi i një ligji të tillë.
Organizatat profesionale të kontabilitetit dhe auditimit theksojnë ndërkohë se ata vlerësojnë çdo përpjekje, nga cilido grupim qoftë, që synon të përmirësojë cilësinë e raportimit financiar të entiteteve të biznesit në vendin tonë. Rritja e cilësisë së raportimit për qëllime tatimore, duke përdorur punën e ekspertëve më të mirë të kësaj fushe, mendojmë se kontribuon gjerësisht në rritjen e formalizimit të bizneseve, për të cilin jo vetëm qeveria, por edhe i gjithë opinioni publik, janë shumë të interesuar.
Anëtarët e profesionit të audituesit ligjor (ekspertët kontabël të regjistruar) dhe kontabilistët e miratuar, të cilët jo vetëm që e kanë në fushën e tyre të veprimtarisë, por edhe janë testuar e çertifikuar për të qenë në të njëjtën kohë ekspertë kontabël apo kontabilistë të miratuar, si dhe ekspertë të tatimeve e taksave. Këta profesionistë kanë dhënë një kontribut të dukshëm në këtë drejtim dhe posaçërisht në cilësinë dhe korrektësinë e deklarimeve tatimore, të cilat janë të lidhura ngushtë me informacionet kontabël dhe pasqyrat financiare.
Pa e analizuar projektligjin në detaje, katër organizatat kanë paraqitur shqetësimet si më poshtë:
Projektligji “Për organizimin dhe funksionimin e profesionit të rregulluar të ekspertit fiskal dhe Institutit të Ekspertëve Fiskalë”, parashikon krijimin e një profesioni të ri të fushës kontabël (këshilltarin fiskal), të cilit për më tepër i rezervohet në formë monopoli krejt padrejtësisht dhënia e shërbimeve me natyrë fiskale.
Në projektin e paraqitur kopjohen në mënyrë gati tërësore në masën mbi 90%, të gjitha dispozitat që përmban Ligji 10091 “Për auditimin ligjor, organizimin e profesionit të audituesit ligjor dhe të kontabilistit të miratuar”, (i ndryshuar), duke krijuar de fakto dy profesione paralele.
Përveçse synohet të krijohet një profesion i ri, i rregulluar fort në mënyrë ligjore, shërbimi i monopolizuar i këshillimit tatimor në projektligjin në fjalë parashikohet të kryhet vetëm nga ekspertë fiskalë që do të përgatiten sipas këtij projektligji, duke larguar ose duke i hequr të drejtën të kryejnë shërbimet me natyrë tatimore, siç janë përgatitja e deklaratave tatimore, të listëpagesave, të përfaqësimit dhe të tjera të ngjashme, profesionistëve aktualë. Pra, projektligji iu heq të drejtën për ta ushtruar këtë profesion (pra, për të dhënë këshillime fiskale), profesionistëve aktualë, siç janë, audituesit ligjorë (EKR), kontabilistët e miratuar (KM), të cilët janë çertifikuar ose do të çertifikohen sipas ligjit për të kryer këto shërbime, por edhe avokatëve, të cilët një pjesë të konsiderueshme të punës së tyre e kanë të lidhur pikërisht me shërbimet me natyrë këshillimesh fiskale.
Edhe pse këshilltari fiskal, në projektligj përcaktohet si një profesion i rregulluar, ai në këtë projekt parashikohet të lihet jashtë fushës së mbikëqyrjes, për shembull nga Bordi i Mbikëqyrjes Publike, në një kohë kur për vite me radhë në bashkëpunim me Bankën Botërore (CFRR World Bank, Vjenë) po punohet për të forcuar sistemin e mbikëqyrjes publike dhe përmirësimin e cilësisë së raportimit financiar, ku natyrisht bën pjesë edhe raportimi për qëllime fiskale. Mjafton të përmendim se me njërin nga ligjet më të fundit të aprovuar nga Kuvendi i Shqipërisë dhe me asistencën e Bankës Botërore, në Ligjin 47/2016 është vënë theksi te forcimi i një bordi të pavarur të mbikëqyrjes publike.
Favorizimi i grupeve të mëdha të biznesit
Organizimi profesional i shoqërive të ekspertëve fiskalë, sikurse është parashikuar në këtë projektligj, i hap rrugën një monopolizimi të këtij shërbimi në grupe të fuqishme biznesi, pasi nuk përcakton qartë faktin që shumica e të drejtave të votës të jetë në zotërim të profesionistëve, por ai mund të jetë në zotërim të grupeve të mëdha të biznesit, siç mund të jenë media, shoqëri ndërtimi apo grupe të tjera influencuese, të cilat në këtë mënyrë do të kenë akses në shumicën e informacioneve të bizneseve të mëdha.
Largohet vëmendja nga raportimi financiar, i cili është për qëllime të shumë përdoruesve dhe fokusi zhvendoset vetëm tek raportimi për një përdorues, siç janë organet tatimore, duke ndikuar negativisht në mbajtjen e evidencës, kontabilitetit të rregullt, etj.
Në kushtet e vendit tonë, krijimi i një profesioni të tillë nuk mund të justifikohet edhe për faktin që shumica janë biznese të vogla dhe nuk ndihet shumë nevoja për këshillime në lidhje me planifikimin tatimor. Po kështu, krijimi i një profesioni të veçantë dhe për më tepër, monopolizimi përmes rezervimit të këtij shërbimi do të rrisë koston për biznesin, pasi do të përjashtonte nga kjo e drejtë administratorët, të cilët i plotësojnë vetë deklaratat tatimore, në një kohë kur sipas frymës së direktivës së BE-së për raportimin financiar kërkohet minimizimi i kostove për raportimin e bizneseve.
Ky projektligj ndikon gjithashtu në përkeqësimin e shërbimeve të administratës tatimore, duke i orientuar punonjësit e kësaj administrate drejt lidhjeve të shkurtra e direkte vetëm me këta ekspertë. Miratimi nga Kuvendi i këtij ligji krijon një terren të përshtatshëm që gjithnjë e më shumë të ketë një cikël të mbyllur të ofrimit të shërbimeve profesionale nga punonjësit tatimorë apo nga ish-punonjësit tatimorë, duke stimuluar korrupsionin dhe trajtimin e pabarabartë e selektiv të bizneseve.
Nisur nga sa më sipër, ne mendojmë se nuk ka nevojë për një rregullim ligjor për këtë profesion, pasi ai nuk është një detyrim që buron nga direktivat e BE-së [nuk ka asnjë direktivë europiane që obligon rregullimin e detyruar të profesioneve, përjashtim bën vetëm audituesi ligjor, i cili rregullohet me Direktivën e Auditimit Ligjor të BE-së (direktiva e tetë)].
Një profesion i tillë, në shumicën e vendeve në botë, nuk ekziston, por edhe atje ku ekziston, është thjesht një profesion i lirë dhe çdo grup anëtarësh që i përket këtij profesioni ka të drejtën të vetorganizohet dhe të promovojë standarde teknike, profesionale dhe etike sa më cilësore. Edhe në vendet ku ka një rregullim të tillë (të cilat janë shumë pak), rregullimi bëhet vetëm për anëtarët dhe jo për shërbimin profesional të këshillimit tatimor. Tendenca e monopolizimit të këtij shërbimi dhe rezervimit të tij vetëm për ekspertët fiskalë është e padrejtë, pasi bie ndesh me konkurrencën dhe me parimet bazë të ekonomisë së tregut, ku shërbimet profesionale janë të lira.
Nuk duhet e as mundet që një ligj për profesionistin e këshilltarit fiskal, ta prishë këtë praktikë dhe për më tepër, të kushtëzojë vazhdimin e dhënies së shërbimeve tatimore, nga këta profesionistë me riçertifikimin e tyre si ekspertë fiskalë dhe anëtarësimin detyrues prej tyre në institutin e ardhshëm të ekspertëve fiskalë (një kosto shtesë e panevojshme). Çfarë do të ndodhë me sektorët apo departamentet e tatimeve dhe taksave që kanë të gjitha firmat e auditimit dhe EKR-të, përfshirë edhe firmat e mëdha të auditimit (PWC, D&T, KPMG, E&Y, Grand Thornton, BDO, etj.) që veprojnë tek ne, kur edhe këto, projektligji i përjashton? Çfarë do të ndodhë me qindra e mijëra profesionistë që kanë investuar gjithë jetën e tyre për të konsoliduar një biznes, të cilin do të duhet ta mbyllin ose kufizojnë shërbimet e tyre, të cilat me një ligj ekzistues (Ligji 10091 “Për auditimin ligjor dhe profesionet kontabël) ia lejojmë dhe me një ligj të ri ia heqim?
“Monitor”
