Nga Fatmir TERZIU
Të bësh studentët të mbajnë dy metra larg nga njëri-tjetrit është praktikisht e pamundur të zbatohet.
E kujt do t’i shërbente një vajzë e tillë? Cilës shoqërie do ti hynte në punë izolimi i saj? A ka ndonjë produktivitet në edukim? Po jeta e kësaj vajze çfarë kuptimi ka dhe do të ketë? Sa komunitarë, sa shqiptarë kanë probleme dhe do të kenë mjaft si këto? A duhet të izolojmë fëmijët tanë si në kohët kur një traditë e vjetër shqiptare i mbante të mbyllura? A duhet….? Me mijëra pyetje të tilla vijnë sidomos për familjet që tashmë janë në emigrim, e më së shumti dhe këtu, ku ne jemi tashmë prej më shumë a gati dy dekadash.
Në Mbretërinë e Bashkuar, duket se tani kemi kaluar kulmin e epidemisë së koronavirusit. Diskutohet në lidhje me atë se si dhe kur të fillohet procesi i heqjes së kufizimeve të bllokimit. Ne kemi qenë ndryshe si zakonisht, të privuar nga e përditshmja, liria dhe koncepti i lidhur me të, dhe duket sikur kemi udhëtuar me dashje apo pa dashje, me ligj apo me detyrim drejt një zhvendosje graduale drejt një ‘normaliteti’ të ri. Kjo ka të ngjarë të thotë që megjithëse disa dyqane dhe vende pune mund të rihapen, distancimi shoqëror do të jetë rendi i ditës për një kohë të gjatë.
Pasojat praktike të kësaj janë të mëdha. Shumë njerëz do të punojnë akoma nga shtëpia. Ata që hyjnë në zyra mund të gjejnë tavolina të rregulluara në mënyrë që kolegët të ulen mbrapa, sesa të përballen me njëri-tjetrin. Qasja në transportin publik do të jetë e kufizuar. Këmbësorët mund të futen në rrugë me një drejtim. Barrierat do të vazhdojnë të ndajnë blerësit nga arkëtarët. Baret, restorantet dhe klubet e natës nuk ka gjasa të rihapen së shpejti. Shkuarja në grup me të tjerët në një koncert apo ndeshje futbolli do të mbeten kujtime tani për tani.
Arsimi gjithashtu do të jetë shumë i ndryshëm nëse shkollat dhe universitetet rihapen, por distanca sociale mbetet në vend. Aktualisht, është e vështirë të imagjinohet 200 studentë në një teatër leksionesh, ose njerëz që punojnë ngushtë krah për krah në një bibliotekë. Universitetet po shqetësohen për koston e studentëve ndërkombëtarë që vijnë nga larg, por gjithashtu do të ketë një kosto arsimore. Metodat e mësimdhënies do të duhet të ndryshojnë. Nëse ligjëratat për grupe të mëdha studentësh nuk janë të mundura, a do të mbahen leksione në internet? Apo do të braktisen të gjitha së bashku, pasi disa në arsimin e lartë kanë kohë që agitojnë?
Për nxënësit e shkollës, puna në grup do të jetë e vështirë. A do të ulen fëmijët në rreshta dhe do të punojnë vetëm individualisht? Gjithashtu të bësh fëmijët të mbajnë dy metra larg nga njëri-tjetrit në shkollë është praktikisht e pamundur të zbatohet. Asambletë dhe shumica e formave të tjera do të përjashtohen. Ndërtesat do të duhet të riformatohen në mënyrë që fëmijët të hyjnë brenda dhe jashtë përmes dyerve të ndara, të ecin në vetëm një drejtim nëpër korridore dhe të ulen individualisht në tavolinat me hapësirë të gjerë. Dita e shkollës do të duhet të ndryshohet thelbësisht në mënyrë që grupe të ndryshme të fëmijëve të marrin pjesë në ditë të ndryshme, herë fillimi dhe mbarimi të stivosur, koha e drekës dhe pushimit të ndara dhe monitoruar.
Duhet të pyesim cila do të jetë kostoja e zbatimit të masave të tilla?! Sigurisht që do të ketë një goditje financiare për bizneset që kanë nevojë për një qarkullim të lartë të klientëve për të mbetur të zbatueshëm. Transporti publik do të bëhet me kosto të lartë nëse trenat dhe autobusët mund të funksionojnë vetëm me kapacitet 20 përqind.
Të kërkosh leje për të kaluar brenda dy metrave nga dikush tingëllon si një skenë nga një roman dystopian. Por teoria, nëse jo edhe praktika, e distancimit shoqëror ka udhëhequr fëmijët për ca kohë tani. Prindërve u është kërkuar që të mos i detyrojnë fëmijët të puthen dhe përqafojnë gjyshërit. Disa çerdhe dhe shkolla foshnjore nuk kanë politika që ndalojnë kontaktin fizik midis të rriturve dhe fëmijëve dhe, në disa raste, edhe ndërmjet fëmijëve. Disa shkolla shkojnë aq larg sa të kenë një rregull ‘asnjë shok më i mirë’. Nën udhëzimet e reja mbi marrëdhëniet dhe edukimin seksual, fëmijët mësojnë për pëlqimin në një mënyrë të përshtatshme për çdo moshë. Nxënësve të rinj të shkollës do t’u mësohet koncepti i pëlqimit, ndoshta duke përdorur analogjinë e një filxhan çaji ose një fetë tortë. Për fëmijët më të rritur, mësimet për pëlqim vendosen më fort në kontekstin e seksit dhe marrëdhënieve, po aq dhe nga mesazhi i ‘mos u prek’ që do përforcohet çdo vit, derisa një zyrtar i unionit të studentëve t’i marrë përsipër pas mbërritjes në universitet.
Fëmijëve të vegjël të kenë kujdes me kontaktet fizike me njerëzit e tjerë, dhe distancimi shoqëror tani përforcon mesazhin se prekja, apo edhe afrimi shumë i afërt me të tjerët është, në rastin më të mirë, problematik dhe në rastin më të keq diçka më shumë nga frika. Qëllimi në të dy rastet është një botë ku të gjitha bashkëveprimet me të tjerët janë rregulluar dhe kontrolluar fort; një botë ku ne ndërtojmë kufij rreth vetes, qoftë fizike, qoftë mendore, për mbrojtjen tonë personale dhe sigurinë e të tjerëve. Ajo që humbet në këtë botë të sanifikuar është spontaniteti, ngrohtësia e emocionit të vërtetë njerëzor, intimiteti i një marrëdhënie dhe – mbi të gjitha – mundësia e intimitetit me të tjerët.
Ne kemi nevojë për të hequr bllokimin dhe t’i bëjmë shkollat, universitetet dhe jetën publike të hapen sa më shpejt që të jetë e mundur. Por kur koronavirusi të jetë nën kontroll, duhet të bëjmë hapa kundër distancimit shoqëror dhe të sigurohemi që praktikat e vendosura tani nuk bëhen “normalitet” i ri. Për fëmijët dhe të rriturit, kjo do të thotë të fusim gjëra të tjera nga frika e të tjerëve që në fakt janë të ngulitur nga obsesioni ynë, dhe madje me pëlqim. Më e pakta që mund të bëjmë për fëmijët e mbajtur në shtëpi për kaq shumë javë është t’u lejojmë atyre lirinë që të krijojnë marrëdhënie lirie për veten e tyre.
