Romeo GURAKUQI
Nga pikepamja historike, banoret vendas te kesaj ane, individualisht dhe bashkarisht, jane pronare prej kohesh qe nuk mbahen mend, te shtepive, tokave, livadheve, plazheve, bjeshkeve, luginave te fshatrave te tyre, qe kane shkruar pjesen e lavdishme te historise se mbijeteses se Shqiperise ne ato ane. Djegia e dokumentacionit kadastral ne kohen e Luftes Italo – Greke (1940-1941), kooperativizimi i viteve 1946-1990, zbrazja e krahines nga emigracioni rrenimtar, ka lehtesuar nderhyrjen graduale ne te drejtat e tyre te posacme qeverisjes krahinore.
Bregu eshte ne radhen e pare te mesymjes legalizuese te zaptuesve me fuqi qeveritare, por pas saj radha do t’i vije Rrjollit, Luginave Alpine dhe cdo pike turistike ku pronesia tradicionale eshte “kompromentuar”, per shkak te nderhyrjes nder arkiva ose nga shtetizimet e diktatures per synime ushtarake.
Bregu dhe Himara sot duhet te mbrohen nga partite shqiptare dhe te mos shkoje puna qe mbrojtesi dhe zedhenesi kryesori i qytetareve te kesaj krahine te behet faktori i huaj nderhyres.
Qeveria nuk tregon minimumin e durimit per t’i degjuar dhe respektuar himariotet ne kerkesat e tyre per mbrojtjen e trashegimise kulturore, mbrojtjen e qendrave historike te Palases, Dhermiut, Himares, Vunoit, etj., mbrojtjen e pronave te tyre shekullore, nga yryshi i zaptuesve te jashtem.
Në vend që kjo krahinë të trajtohej me një vëmendje nga shteti shqiptar, sot në ato ane nuk po respektohet prona komunitare
Qendrimi kokëfortë i përfaqesuesit të Vunoit në Krye të Qeverisë nuk është qendrimi e drejtimi i duhur representativ. Perkundrazi, ne linjat e tij politike nuk ka asgje te ngjashme me nje politike te urte dhe largpamese. Ka vec perulje ndaj grabitjeve te prones dhe bashkepunim ne ligjesimin formal. Nderkohe, kjo çështje do të duhej të zgjidhej përmes kujdesit e vëmendjes se posacme ndaj banoreve autoktone te Bregdetit, studimit te ceshtjeve në aspektin politik, zhvillimor, mbrojtjes së të drejtave të pronësisë, emertimeve të rrugëve, hoteleve, vendeve, zhvillimit të arsimit shqiptar, gjuhës shqipe, por edhe të gjuhës greke, dhe kulturës së tyre të veçantë identitare, mbrojtjes së Kishes Orthodokse Autoqefale të Shqiperise, si Kishë shqiptare e themeluar nga Bishop Fan Stilian Noli.
Kur Qeveria mungon ne plotesimin dhe promovimin e ketyre te drejtave, eshte radha e forcave europianiste qe ta bejne, duke shmangur nga roli protagonist, cdo faktor te jashtem, qe e koncepton te deformuar problemin, politikisht dhe historikisht.
Nuk duhet te vonohemi me dhe t’ia kalojme violinen e pare te mbrojtjes se te drejtave administrative, perfaqesuese dhe te pronesise ne keto ane, nderhyresve ne punet e brendshme te nje vendi ne turbulence permanente.
