Pak javë më parë mediat pranë kryeministrit, akuzuan gjatë muajit korrik drejtorin teknik të Partisë Demokratike të KESH, se nuk po firmosnin përdorimin e një fondi prej 22.4 milionë euro, për blerje energjie, duke qenë se prodhimi vendas ka arritur në pikën e fundit.
Pas kësaj me një ndërhyrje plot pompozitet që u amplifikua fortë në mediat qeveritare, Edi Rama bëri “shpëtimtarin”, duke “firmosur” fondin në fjalë, për muajin gusht. Por kanë ikur tetë ditë nga ky muaj, thatësira e madhe ka paralizuar liqenet dhe hidrocentralet e vendit dhe ato para për blerjen urgjente të energjisë, nuk po duken gjëkundi. Kjo për faktin se 22.4 milionë eurot e Ramës, në fakt janë një kredi e kërkuar nga Banka Botërore, e cila nuk po hap rrugë për lëvrimin e saj.
Aktualisht prodhimi vendas siguron më pak se 20% të nevojave dhe shifra po ulet në proporcion të drejtë me thatësirën, çdo ditë e më shumë. Burime zyrtare të KESH thanë për mediat dy ditë më parë, se BB nuk ka kthyer përgjigje për përdorimin e kësaj shume për blerje energjie, edhe pse janë në bisedime për rreth 20 ditë. KESH thotë gjithashtu se në momentin që do të marrë këtë fond do të nis urgjentisht edhe blerjen nga operatorët e huaj.
Thatësira që nuk ka të ndalur e ka çuar faturën e humbjeve për hidocentralet vendase (kryesisht në kaskadën e Drinit) në mbi 60 milionë euro. Ndërkohë mësohet se niveli i ujit në hidrocentralin e Fierzës parashikohet të mbetet në të njëjtat kuota, edhe për shtatorin gjë që do të thotë se, nëse Banka Botërore nuk “pushon së menduari”, vendi rrezikon të futet në kolaps energjetik.
Alarmi i ekspertëve: Thatësirat do ulin me 20% prodhimin e energjisë
Deri në 2050, prodhimi i energjisë nga hidrocentralet e mëdha dhe të vogla në Shqipëri pritet të bjerë me rreth përkatësisht, 15% dhe 20%, për shkak të rënies me 20% të shirave në stinën e verës deri në vitin 2050. Alarmin e dha Ministria e Bujqësisë në draft-strategjinë për menaxhimin e integruar të burimeve ujore. Strategjia, e cila aktualisht është në proces diskutimi, ka marrë në konsideratë të dhëna të mëparshme nga Banka Botërore.
Ekspertët shqiptarë të ujërave lajmërojnë se, prodhimi i energjisë nga hidrocentralet e mëdha është i lidhur me rënien e shirave dhe mbushjes me ujë të rezervuarëve furnizues, ndërsa prodhimi i energjisë nga hidrocentralet e vogla varet nga volumi i rrjedhjes së ujit në lumenj.
Megjithëse disponueshmëria e përgjithshme e ujit për prodhimin e energjisë pritet të jetë e mjaftueshme, duhet të ndërmerren masa për të menaxhuar ujin gjatë periudhës së verës, në mënyrë që prodhimi i energjisë të jetë i përshtatshëm, ndërkohë që përdorimet e tjera të ujit do të rriten paksa, ndërsa ekosistemet që varen nga uji do të kërkojnë sigurimin e prurjes minimale. Kjo kërkon një bashkëpunim të ngushtë midis sektorit të energjisë dhe sektorëve të tjerë që përdorin ujë si për shembull industria dhe bujqësia, shprehen ata.
Ndryshimet klimatike janë reflektuar vitet e fundit, ku është parë se basenet e HEC-ve janë përballur me situata ekstreme, herë me tejmbushje nga reshjet e shumta që kanë shkaktuar përmbytje e herë me thatësira si kjo e kësaj vere, ku vendi po plotëson nevojat e furnizimit thuajse nga importi.
Vetëm për muajt korrik dhe gusht u harxhuan rreth 60 milionë euro për importin e energjisë, shumë kjo që shteroi thuajse të gjitha fitimet e kompanisë së Shpërndarjes së Energjisë të realizuara më 2016.
Ekspertët lajmërojnë se, ndryshimet e faktorëve klimatikë dhe ndikimi stinor së bashku ndikojnë kërkesën dhe furnizimin me energji. Stina e dimrit pritet të jetë më e shkurtër dhe më e ngrohtë dhe kjo do të çojë në një rënie të kërkesës për energji për ngrohje. Gjithsesi, temperaturat e larta në stinën e verës do të çojnë në rritje të konsumit të energjisë për ftohje.
Reshjet e dendura të shirave (që parashikohen të jenë më të shpeshta) së bashku me shkrirjen e shpejtë të dëborës, për shkak të temperaturave të larta në stinën e dimrit mund të jenë një kërcënim për sigurinë e digave, duke i bërë komunitetet dhe zonat e banuara afër tyre të jenë të ekspozuara nga përmbytjet dhe/ose rrjedhjet e mundshme nga rezervuarët e hidrocentraleve.
Ky efekt bëhet më i madh për shkak të ndryshimeve në sasinë e reshjeve, veçanërisht gjatë reshjeve të dendura pas periudhave të gjata pa reshje, duke shtuar këtu ndryshime në bimësi (shpyllëzimet) përgjatë rrjedhave të ujit, proceset gjeologjike dhe ndryshimet në rrjedhën e ujit.
