Prania ndërkombëtare në Kosovë u bëri thirrje partive politike që në lista të mos përfshihen njerëz të korruptuar. Por disa prej tyre nuk e kanë respektuar këtë thirrje. Kosova do të shkojë në zgjedhjet e parakohshme të 11 qershorit me koalicione të mëdha parazgjedhore, praktikë kjo që për herë të parë po ndodh në këtë vend. Komisioni Qendror i Zgjedhjeve njoftoi se të regjistruar për zgjedhje ka 5 koalicione, 19 parti politike dhe 2 iniciativa qytetare. Dy partitë politike më të mëdha, Partia Demokratike e Kosovës (PDK) dhe Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK), do të garojnë në dy blloqe të mëdha koalicionesh kundër njëra-tjetrës. Ndërsa Lëvizja Vetëvendosje garon e vetme.
Haradinaj, Hoti dhe Kurti
Partia Demokratike e Kosovës (PDK), së bashku me Aleancën për Ardhmërinë e Kosovës (AAK) dhe Nismën, garojnë në një koalicion. Listën e prin lideri i PDK, Kadri Veseli, ndërsa kandidati i kësaj liste për kryeministër është Ramush Haradinaj. Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK), së bashku me Aleancën Kosova e Re (AKR) dhe Alternativën, garojnë në një koalicion siç thonë të djathtë, me pretendentin për kryeministër, Avdullah Hoti, ministër i Financave në qeverinë e Isa Mustafës. Ndërsa kandidati i Lëvizjes Vetëvendosje për kryeministër është Albin Kurti.
Favorizimi i koalicioneve
Analistët politikë thonë se krijimi i dy blloqeve të mëdha politike në Kosovë është një përgjigje ndaj sistemit zgjedhor, i cili tashmë është vërtetuar se favorizon koalicionet parazgjedhore. Në zgjedhjet parlamentare të 11 qershorit në listat për deputetë, thuhet se mund të ketë kandidatë, të cilët kanë probleme me ligjin. Kjo për faktin se Kosova ende nuk ka një ligj apo kod të mirësjelljes, i cili ua ndalon personave, të cilët janë nën hetime apo kanë aktakuza, të kandidojnë për deputetë. Sipas ligjit aktual të zgjedhjeve u ndalohet kandidimi vetëm atyre personave që kanë dënime të shkallës së prerë.
Kandidojnë të korruptuarit?
Prania ndërkombëtare në Kosovë u bëri thirrje partive politike që në listat për deputetë të mos përfshijnë njerëz që kanë probleme me ligjin. Është ambasada e SHBA-së në Kosovë, e cila thotë se, “partitë politike duhet të kenë në listat për deputetë vetëm ata persona, të cilët nuk janë të njollosur me afera korruptive”. “Kandidatët e partive politike duhet të jenë shembull për të gjithë qytetarët e vendit, duke përfshirë femrat dhe të rinjtë”, shprehet në një deklaratë ambasada e SHBA-së, me porosinë, “punoni për vendin dhe qytetarët e tij”. Ambasada e SHBA-së, pret që zgjedhjet e 11 qershorit të përmbushin standardet evropiane.
Vlerësimet e analistëve
Analistët politikë nga ana e tyre thonë se mospërfshirja në listat zgjedhore e kandidatëve që kanë probleme me ligjin, i bën të besueshme partitë politike që do të realizojnë premtimet e tyre. Imer Mushkolaj, analist politik i tha “DW”-s se, “kandidimi e më pas zgjedhja e njerëzve që kanë probleme me ligjin prodhon pasoja të rënda”. “Subjektet politike duhet të mos iu japin shans të tillëve, ndonëse e kanë të vështirë të veprojnë kështu. Thuajse në të gjitha partitë njerëzit e fortë, njerëzit që nuk njohin rend as ligj, përbëjnë një masë të konsiderueshme. Ata sigurojnë shpesh mjete financiare për partinë, ata kanë ndikim në parti, ata duan të jenë në lista, ata duan të zgjidhen”, thotë Imer Mushkolaj. Ai i bashkohet thirrjes së ambasadorëve për dekriminalizim të listave zgjedhore, por sipas tij, listat në të vërtetë pastrohen nga votuesit.
Votuesit duhet të dënojnë të korruptuarit
“Ambasadorët, përfaqësuesit e institucioneve ndërkombëtare, nuk do t’i pastrojnë listat. Listat mund dhe duhet të pastrohen nga votuesit. Edhe nëse partitë politike zgjedhin të ofrojnë kandidatë të kriminalizuar, të korruptuar, të pazotë, votuesit duhet t’i ndëshkojnë ata me votën e tyre”, thotë Imer Mushkolaj. Jo më pak kritik ndaj partive politike, bazuar në praktikat e deritashme shprehet edhe analisti Blerim Burjani. Ai është i bindur se pjesëmarrja në zgjedhje nuk do të jetë e lartë përveç, “përfituesve partiakë”, e të tilla janë shumë në Kosovë. “Këto zgjedhje janë joatraktive, joshpresëdhënëse për qytetarët. Rinia është vetëdijësuar? Kur s’po munden të gjejnë veten në Kosovë, atëherë po aplikojnë për të dalë nga shteti. Profile të shumta kanë ikur dhe janë në ikje për një jetë më të mirë: profesorë, mjekë, inxhinierë, këngëtarë, artistë dhe gjithçka tjetër. Kosova po mbetet shtet vetëm i atyre që po përfitojnë nga politika”, thotë Blerim Burjani. Ai thotë se dalja e qytetarëve në zgjedhje do të jetë sfida më e madhe e Kosovës. “Si mund të votohet për të ricikluar korrupsionistë dhe përfitues personalë. Si të votohet për njerëz që kanë ngritur pensione për deputetë dhe kanë rritur paga dhe kanë aprovuar ligje që në rast se s’janë më në politikë, mund të kthehen aty ku ishin, të punojnë në shërbim civil të shtetit. Po kush do të merrej në botën perëndimore me këtë kategori njerëzish. Qytetarët e Kosovës duhet të vetëdijësohen se kujt po ia japin votën”, thotë Blerim Burjani.
Fushata ka filluar para datës së përcaktuar me ligj
Fushata zgjedhore për zgjedhjet e 11 qershorit zyrtarisht fillon më 31 maj mirëpo subjektet politike tanimë kanë nisur fushatën. Analisti Naim Rashiti i tha “DW”-s, se megjithë kompleksitetin e koalicioneve, të gjithë duhet të respektojnë rregullat dhe të japin shembullin e një qytetarie. “Fushata të jetë e denjë, pa fyerje dhe me respekt të ndërsjellë. Zgjedhje të lira dhe të ndershme. Liderët dhe subjektet duhet të përkushtohen për këtë qëllim. Ndarja e listave mes shumë subjekteve rrezikon të shkaktojë telashe mes kandidatëve brenda subjektit dhe mes subjekteve të koalicioneve. Prandaj të gjithë kandidatët duhet të sillen në kuadër të rregullave”, thotë Naim Rashiti. Sipas tij, pranimi i rezultateve dhe formimi i qeverisë duhet të bëhen përmes konsultave, dialogut dhe mirëkuptimit të ndërsjellë politik. “Cilido subjekt apo koalicion që mbetet në opozitë, të bëjë një opozitë të konsoliduar, të zëshme, e cila fuqishëm monitoron qeverinë dhe pranon të bashkëpunojë në tema të caktuara. Barra kryesore për mbarëvajtjen e punës së institucioneve dhe marrëdhënieve me opozitën bie mbi partitë, të cilat formojnë qeverinë, prandaj përgjegjësia duhet të jetë e madhe”, thotë Naim Rashiti. Analistët parashikojnë se kushdo që i fiton zgjedhjet e 11 qershorit, menjëherë do të ballafaqohet me të paktën tri çështje të mëdha, që kërkojnë zgjidhje të shpejtë dhe konsensus të gjerë politik e institucional. Demarkacioni i kufirit me Malin e Zi, që është kusht për liberalizimin e vizave, vazhdimi i dialogut me Serbinë dhe krijimi i asociacionit të komunave me shumicë serbe, si dhe fillimi i punës së Gjykatës Speciale, ku pritet të ngrihen aktakuzat e para për krimet e pretenduara gjatë luftës së UÇK. Të tri këto çështje pritet të shkaktojnë tensione, ndonëse zgjidhjet për to janë të pashmangshme.
Kryeministri i ardhshëm i Kosovës, karizmatik, dinamik apo teknokrat?
Në zgjedhjet e ardhshme parlamentare të Kosovës, tre kandidatë vlerësohet të jenë “kryesorët” për të fituar postin e kryeministrit: Ramush Haradinaj nga koalicioni parazgjedhor ndërmjet Partisë Demokratike të Kosovës, Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës dhe Nismës për Kosovën; Avdullah Hoti nga Lidhja Demokratike e Kosovës, në koalicion me Aleancën për Kosovën e Re dhe Alternativën; Albin Kurti nga Lëvizja Vetëvendosje. Por, sa në të vërtetë dallojnë apo ngjasojnë këta kandidatë mes vete? Imer Mushkolaj, analist politik, duke folur për Radion Evropa e Lirë, tha se dallimet në mesin e kandidatëve janë evidente. “Në garë nga tre pretendentët për kryeministër, kemi ndër ata që janë njerëz që kanë qenë në pushtet, në menaxhimin e qeverisë ose të institucioneve qeveritare në periudha të caktuara, në ndërkohë që kemi edhe nga ata që nuk e kanë pasur këtë mundësi. Po ashtu nëse flasim me terma të tjerë, kemi kandidatë karizmatikë, kemi kandidatë që janë shumë dinamikë dhe kemi kandidatë që janë shumë teknokratë, të cilët nuk është se reflektojnë dinamizëm, por kjo nuk do të thotë se nuk e kryejnë punën në mënyrën më të mirë të mundshme”, tha Mushkolaj. Qytetarët thonë se nuk shohim shumë dallime. Hajdar Pasha, profesor i pensionuar, tha për Radion Evropa e Lirë se të gjithë janë të njëjtë, përfshirë edhe kandidatët që garojnë për postin e kryeministrit. “Si t’ju them, këta janë lojtarë të vjetër në lojë. Nuk e di se si do ta çojnë përpara vendin. Kosova pa ekonomi e pa fabrika. Unë nuk kam besim tek asnjëri, veç te të rinjtë, të cilët ende nuk po vijnë në shprehje. Të rinjtë nuk po i lenë të vinë në pah [ata të vjetrit], i kanë shpërndarë në disa parti dhe i kanë lënë të pafuqishëm”, tha Pasha. Antigona Shala, studente në Universitetin e Prishtinës, tha se është pak optimiste për ndryshimet politike në të ardhmen dhe se kandidatët e partive politike për kryeministër kanë dallime. “Bëjnë dallime; Albin Kurtin nuk e kemi parë kurrë në krye të qeverisë dhe nuk do të thosha për të. Por, po mundohem të bëj një dallim ndërmjet Haradinajt dhe Hotit. Hoti e përfaqëson LDK-në dhe LDK-ja nuk ka bërë diçka deri tash. Kurse, te Ramush Haradinaj kam besim, duke u bazuar në 100-ditëshin që ka punuar në kohën e Rugovës”, tha Shala. Qëllimet politike nuk arrihen me emocione, por me vizion të qartë, shkathtësi dhe guxim politik, tha Kushtrimi, një banor i Prishtinës me profesion inxhinier i ndërtimtarisë. “Sa i takon shkollimit, Avdullah Hoti është më i ngritur se dy kandidatët e tjerë, Ramushi është më trim dhe Kosovës tash për tash i duhet një trim për t’i shtyrë përpara disa procese dhe pastaj duhet të ecim përpara. Kurse, Vetëvendosje e ka pasur mundësinë që ta tregojë veten në Komunën e Prishtinës; thuhet se e ka ndalur korrupsionin, por qytetarët duan t’i shohin gjërat”, u shpreh Kushtrimi. Partitë politike nuk dihet ende se çfarë kanë në programet e tyre qeverisëse, pasi që ende nuk ka nisur fushata elektorale dhe prezantimi i programeve. Në fakt, të tre kandidatët kanë dallime në idetë e tyre mbi demarkacionin e kufirit me Malin e Zi, në dialogun që duhet zhvilluar ose jo me Serbinë, por kur bëhet fjalë për luftën kundër korrupsionit, sundimin e ligjit, zhvillimin ekonomik dhe çështje të tjera, që kryesisht karakterizojnë çdo fushatë zgjedhore në Kosovë, fjalori midis tyre tingëllon pak a shumë njësoj. Zgjedhjet e parakohshme parlamentare pritet të mbahen më 11 qershor të këtij viti.
REL
