Tregtia midis Kinës dhe vendeve përgjatë “Rrugës së Mëndafshtë Ballkanike” arriti në 3.3 miliardë euro në vitin 2015-16, por Europa ende mbetet partneri më i rëndësishëm i tregtisë me jashtë të vendeve të Ballkanit, sipas një raporti të ri të autorizuar nga Banka Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim BERZH të botuar të enjten.
Sipas raportit, ka “shqetësime të arsyeshme” për angazhimin kinez në kuadrin “16 + 1”, i cili u krijua si pjesë e Iniciativës së Brezit kinez dhe asaj Rrugore për të përmirësuar tregtinë dhe marrëdhëniet ekonomike me 16 vende europiane.
Arsyeja kryesore e shqetësimit është që kompanitë kineze shërbejnë si delegatë për shtetin kinez dhe se punësojnë pak vendas, ndërsa projektet e infrastrukturës dhe marrëveshjet e kredive i ngarkojnë qeveritë me një barrë të madhe borxhi.
Sipas të dhënave, vëllimi i përgjithshëm i tregtisë midis Kinës dhe ekonomive të përzgjedhura të Ballkanit Perëndimor arriti në 3.3 miliardë euro në vitin 2015-16. Serbia përbën gati gjysmën e këtij vëllimi të përgjithshëm tregtar.
Raporti analizoi ngushtësisht tri vende të Ballkanit – Serbinë, Maqedoninë dhe Bosnje-Hercegovinën, tregtia e të cilave me Kinën anon “thuajse ekskluzivisht” në favor të gjigantit aziatik.
Të dhënat më të fundit të tregtisë ndërkombëtare për Serbinë tregojnë se Kina ishte partneri i katërt më i madh tregtar i vendit në vitin 2016 dhe origjina e dytë më e madhe e importit. Megjithatë, Kina nuk përfshihet në dhjetë destinacionet kryesore për eksportet serbe.
Rëndësia e Serbisë për nismën kineze është theksuar edhe nga presidenti kinez Xi Jinping, i cili e sheh Serbinë në “një rol udhëheqës në bashkëpunimin midis Kinës dhe vendeve të Europës Qendrore dhe Lindore”, thuhet në raport.
Për të mbështetur deklarata të tilla diplomatike, Pekini po bëhet një huadhënës kryesor për projektet e infrastrukturës në Serbi, duke krijuar një degë të Bankës së Kinës në Beograd, si pjesë e një strategjie më të gjerë për të depërtuar në tregjet e Ballkanit dhe Europës.
Të dhënat për Maqedoninë tregojnë se Kina ishte partneri i katërt më i madh tregtar i vendit në vitin 2016 dhe renditet në vendin e nëntë si destinacion eksporti për Maqedoninë.
Investimi kinez në Maqedoni mbetet i kufizuar, por ka një fokus strategjik, pasi Maqedonia përfaqëson një lidhje për zgjerimin në vendet e tjera fqinje të projekteve të infrastrukturës.
Bosnja nuk shfaqet shumë në radarin e aktiviteteve ekonomike kineze në Europën Juglindore, thotë raporti. Megjithatë, vëllimi i parave në lojë – të dhëna ose të premtuara – nga Kina ende mund të konsiderohet si substancial.
“Nëse dakordësohet dhe zbatohet – dhe kjo është një nëse e madhe – atëherë shuma totale do të tejkalojë 2 miliardë eurot”, thotë raporti i komisionuar nga BERZH.
Por në Bosnje-Hercegovinë, raporti theksoi një mungesë lidhjeje mes asaj që kompanitë dhe bankat kineze po konsiderojnë të bëjnë dhe atyre që përfaqësuesit e medias, politikës dhe biznesit në vend duan të prezantojnë.
Raporti jep shembullin e operatorit rrugor Autoputevi Republike Srpske në entitetin boshnjako-serb Republika Srpska, që pretendon se ka nënshkruar një marrëveshje të parakohshme me firmën kineze Sinohydro për të ndërtuar një pjesë të rrugës.
Sipas vëzhguesve në terren, megjithatë, kjo është “thjesht një ëndërr” e presidentit të entitetit, Milorad Dodik, e nxitur kryesisht nga “konsideratat e tij politike”, thotë raporti.
Në përgjithësi, investimet kineze përgjatë Rrugës së Mëndafshit në Ballkan janë të mirëpritura nga politikëbërësit në rajon, bazuar në konsideratat e tyre pragmatike.
Megjithatë, vendet rajonale mbeten të angazhuara ndaj pranimit në Bashkimin Europian dhe anëtarësimit në NATO, përfundoi raporti.
