Nisin hetimet zyrtare për praninë e vajit të palmës në produktet e bulmetit në Shqipëri. Bazuar në shqetësimin e ngritur nga emisioni investigativ “Fiks Fare” në “Top Channel”, mbi praninë e vajit të palmës në produkte bulmeti, ku në etiketat e produkteve të marra si mostra, nuk është e deklaruar përmbajtja e yndyrës bimore vaj palme, AKU bën me dije se:
Me urdhër të drejtorit të Përgjithshëm është kërkuar në mënyrë të menjëhershme, marrja e mostrave në subjektet, të cilat prodhojnë dhe përpunojnë produkte me bazë qumështi si gjalpë, djathë kaçkavall, salcë kosi, të cilat do të analizohen në Institutin e Sigurisë Ushqimore Veterinare (ISUV) për përmbajtje të vajit të palmës.
Ndaj operatorëve të biznesit ushqimor produktet e të cilave do të rezultojnë të përziera me vaj palme dhe të padeklaruar në etiketë, do të merren masa konform legjislacionit në fuqi.
Nga analizat e kryera nga gazetarët rezultoi se shumica e markave të gjalpit që tregtohen në Shqipëri kanë në përmbajtje vaj palme, megjithëse në etiketat e produkteve reklamohet se përbërja e tyre është me yndyrë qumështi natyral.
Sipas specialistëve, por edhe mjekëve, vaji i palmës klasifikohet si një produkt i dëmshëm për shëndetin e njeriut nëse përdoret pa kriter apo në sasi të mëdha. Por megjithatë, ai përdoret për prodhimin e gjalpit dhe djathit kaçkavall.
Gjithashtu gazetarët analizuan në institutin e vetëm të referencës dhe sigurisë, ISUV, gjithsej 20 mostra, 16 prej të cilave ishin gjalpë dhe 4 të tjera djathë kaçkavall. Sipas rezultateve të analizave, vetëm 1 nga mostrat ishte brenda normave. 19 mostrat e tjera kishin në përbërje 5 deri në 50 për qind vaj palme.
Importi i vajit të palmës në Shqipëri
Gazetarët u interesuan pranë AKU-së, institucion nga i cili mësuan se në vendin tonë vetëm për vitin 2016 u importuan 3.720 tonë vaj palme. Janë 24 kompani që e sjellin produktin për qëllime tregtare, kryesisht për industrinë ushqimore të ëmbëlsirave. Ndërsa deri më sot, në maj të vitit 2017, janë importuar rreth 1.500 tonë.
Për tregtarët, përdorimi i vajit të palmës është mjaft i leverdisshëm për industrinë ushqimore. Produktet e prodhuara me këtë vaj ulin kostot e prodhimit dhe ruajnë qëndrueshmërinë në temperaturë ambienti për një kohë të gjatë.
Një litër vaj palme kushton rreth 180 lekë. Kostoja e një kilogram gjalpë është rreth 600 lekë, ndërsa e djathit kaçkavall rreth 800 lekë. Pra, rreth trefish më lirë.
Sa i dëmshëm është vaji i palmës
Vaji i palmës është i dëmshëm për shëndetin tonë. Një studim italian ka shfaqur rezultatet e tij për mediat. Më poshtë janë arsyet se përse duhet ta shmangim këtë produkt ushqimor. Tashmë nuk mjafton asnjë lloj justifikimi: konsumimi i ushqimeve që përmbajnë vaj palme çon në pasoja të mëdha për shëndetin. Konfirmimi i fundit vjen nga një studim italian. Sipas Universitetit të Barit, Padovës dhe të Pisës, në bashkëpunim me Shoqërinë italiane të Diabetit, vaji i palmës shkatërron qelizat e pankreasit të cilat prodhojnë insulinë. Ai shkakton dëme të pariparueshme në trup. Në fakt, vaji i palmës gjendet në shumë produkte që konsumohen kryesisht në mëngjes, sidomos në biskota dhe drithëra të përziera me ëmbëltues. Në studimin e sjellë nga Francesco Giorgino, profesor i Universitetit të Barit, del në pah se vaji i palmës vepron drejtpërdrejt te qelizat beta, duke i shkatërruar ato. Për pasojë insulina nuk prodhohet në sasi të mjaftueshme. Palma nga e cila nxirret ky vaj kultivohet sidomos në Indonezi dhe Malajzi. Për të prodhuar këtë vaj shkatërrohen shumë hapësira të pyjeve tropikale. Rasti i fundit është ai i ishullit Sumatra. Në këtë mënyrë shfarosen jo vetëm hapësirat e gjelbra, por edhe bota e kafshëve në këto pyje. Janë të shumta rastet në të cilat ne mund të konsumojnë vaj palme në një ditë të vetme. Ai gjendet në shumë produkte të furrës, si në drithëra të përpunuara, biskota dhe ëmbëlsira të tjera të paketuara. Përveçse në ushqimet e mëngjesit, ne mund ta hasim atë edhe gjatë drekës në një pako me patate të skuqura ose në një panine. Po ashtu, duhen marrë parasysh të gjitha rastet e produkteve të cilat janë të konservuara.
Tetë mostra me shtesa vaj palme në masën 5-10%
1. Gjalpë Conad (1.4594)
2. Djathë mozarella i huaj (1.4595)
3. Gjalpë Lufra (1.4593)
4. Gjalpë Despar (1.4595)
5. Gjalpë President (1.4589)
6. Gjalpë Klegen (1.4595)
7. Gjalpë Burro Bianco Fiore (1.4593)
8. Djath kackavall Klegen (1.4589)
11 mostra me shtesa vaj palme në masën 20-50%
1. Gjalpë Mireli (1.4599)
2. Gjalpë Klegen (1.4599)
3. Gjalpë Erzeni (1.4599)
4. Spar Gjerman (i super marketit SPAR) (1.4655)
5. Djathë Kaçkavall Gjirofarma (1.4605)
6. Djathë Kaçkavall Lope (ambalazhuar nga KMY) (1.4615)
7. Gjalpë Erzeni i Tretur (1.4603)
8. Gjalpë Soal (1.4639)
9. Gjalpë Extra Milk (1.4626)
10. Gjalpë Ajka (1.4628)
11. Gjalpë Fshati (dyqan bulmeti tek Rruga e Kavajës) (1.4604)
Në Ditën Botërore të Ushqyerjes, World Wildlife Fund, u kërkoi konsumatorëve që t’i kushtojnë më shumë vëmendje produkteve që çojnë në shtëpi, sidomos atyre që në përbërjen e tyre kanë vaj palme. Ndërsa një tjetër studim i universiteteve të Barit, Padovës dhe të Pisës, në bashkëpunim me Shoqërinë italiane të Diabetit e lidh atë me sëmundjen e diabetit. Sipas studimit, vaji i palmës shkatërron qelizat e pankreasit, të cilat prodhojnë insulinë. Ai shkakton dëme të pariparueshme në trup.
Raporti tronditës i IHME: Vdekshmëria nga sëmundjet në Shqipëri po rritet frikshëm
Instituti për Matjen dhe Vlerësimin e Shëndetit (IHME), autoriteti më prestigjioz në botë që mat barrën e sëmundjeve në çdo vend, lëshon alarmin se sëmundjet vdekjeprurëse në Shqipëri janë rritur me ritme të frikshme. Në një raport të posaçëm, Instituti vëren se numri i vdekjeve në Shqipëri si pasojë e sëmundjeve më të rrezikshme është rritur në interval dyshifror.
Raporti
IHME ka analizuar se si ka ndryshuar numri i vdekjeve për 10 sëmundjet me vdekshmërinë më të lartë përgjatë periudhës 2005-2015. Gjetjet janë tronditëse. Sipas Institutit, që financohet nga miliarderi Bill Gates, vrasësi kryesor i shqiptarëve janë sëmundjet e zemrës. Por treguesi më tronditës është se krahasuar me vitin 2005 vdekjet nga sëmundjet kardiovaskulare janë rritur me 44 për qind. Në vendin e dytë për numrin më të madh të vdekjeve renditen sëmundjet cerebrovaskulare, që ndryshe njihet si goditjet në tru. Vdekjet si pasojë e kësaj sëmundjeje janë rritur me 37.7 për qind krahasuar me 10 vjet më parë. Trendi është i frikshëm për të gjitha sëmundjet, përveç njërës, që janë infeksionet respiratore. Vetëm për këtë sëmundje Shqipëria ka rënie të vdekshmërisë krahasuar me 10 vjet më parë, ndërkohë që për 9 sëmundjet e tjera numri i vdekjeve është rritur nga 17 për qind deri në 65 për qind, në vetëm një dekadë.
Alarmi i vdekjeve të parakohshme
Sipas Institutit për Matjen dhe Vlerësimin e Shëndetit, Shqipëria po përballet jo vetëm me rritjen e vdekshmërisë, por gjatë dekadës së fundit është rritur me ritme të frikshme edhe vdekshmëria e parakohshme. Më konkretisht, vdekjet e parakohshme nga sëmundjet e zemrës janë rritur me 22 për qind krahasuar me vitin 2005. Ato që vijnë si rezultat i sëmundjeve cerebrovaskulare janë rritur me 16.5 për qind, ndërsa vdekjet si pasojë e tumorit në mushkëri janë rritur me 28 për qind. I njëjti trend vihet re edhe për sëmundjet e veshkave, si dhe ato të stomakut.
Krahasimi me vendet e tjera
Shqipëria klasifikohet me pullë të kuqe në 8 nga 10 sëmundjet me vdekshmëri të lartë. Kjo tregon se numri i vdekjeve në vend si rezultat i këtyre sëmundjeve është më i lartë se sa ai i vendeve të tjera të ngjashme dhe dukshëm më i lartë se sa vendet e zhvilluara. Sipas IHME, vdekshmëria si pasojë e sëmundjeve të zemrës në Shqipëri është 4 herë më e lartë se sa ajo në Francë, 3 herë më e madhe se në Itali dhe mbi dy herë më e lartë se në Gjermani. Po kështu i njëjti trend vihet re edhe për sëmundjet cerebrovaskulare, defektet kongjenitale dhe sëmundjet e veshkave.
