Thomas De Waal
Marrëdhëniet ndërmjet Gjeorgjisë dhe Rusisë janë një pëerzierje e çuditshme ndërmjet dashurisë dhe urrejtjes, të mirës dhe së keqes. Dy shtetet nuk kanë pasur asnjë marrëdhënie diplomatike që kur Rusia, rajonet Abkhazia dhe Osetia e Jugut si të pavarura në vitin 2008. Ky gur nuk ka për t’u tërhequr mbrapsht në të ardhmen e afërt. Vija kufitare e të dy territoreve, e blinduar nga ushtarët rusë, vazhdon të jetë një burim përplasjesh dhe rreziku.
Në të njëjtën kohë, që pas ardhjes së pushtet të Qeverisë së Ëdrrave në Gjeorgji në vitin 2012, normaliteti është rikthyer në shumë fronte. Tash ka disa fluturime direkte ndërmjet Rusisë dhe Gjeorgjisë. Në rrugët e qytetit të vjetër të Tbilisit këtë verë dëgjon shumë rusisht-folës. Klasa e mesme ruse kanë rizbuluar Gjeorgjinë si destinacion turistik dhe numri total i turistëve rusë mund të jetë rreth 1.5 milionë këtë vit. Gjysma e verës së Gjeorgjisë eksportohet drejt Rusisë.
Tani ka ardhur edhe lajmi se faza tjetër e riafrimit po bëhet më e afërt. Dy vendet duket se do të mbyllin një marrëveshje për të cilën kishin rënë dakord që në vitin 2011, por nuk ishte finalizuar, e cila i lidhur ato në tre korridore transporti përmes Kaukazit. Marëveshja e ndërmjetësuar nga Zvicra, ishte një kusht për të cilin gjeorgjianët ranë dakord në këmbim të mosushtrimit të të drejtës së vetos kundër anëtarësimit të Rusisë në Organizatën Botërore të Tregtisë.
Dy prej korridoreve janë tepër të ndjeshëm, pasi kalojnë nëpër territoret e kontestuara të Abkhazias dhe Osetisë së Jugut, madje dy vendet nuk përmenden fare në marrëveshje, vendndodhja e tyre tregohet vetëm përmes koordinatave GPS. Ngarkesat në kamionë do të duhet të jenë të mbyllura nga një kompani ndërkombëtare, firma zvicerane SGS, dhe do të monitorohen elektronikisht gjatë gjithë udhëtimit.
Korridoret e transportit natyrisht do të rrisin tejmase tregtinë përtej maleve, duke i dhënë një nxitje ekonomike jo vetëm Gjeorgjisë dhe Rusisë, por edhe Armenisë për të cilën korridori do të jetë rruga kryesore drejt Veriut dhe për Turqinë Lindore gjithashtu. Biznesmenët rusë janë ata që kanë lobuar më fuqimisht për arritjen e kësaj marrëveshjeje. Pavarësisht avantazheve të dukshme ekonomike, politika ka frenuar marrëveshjen deri tani. Lideri i Osetisë së Jugut, Anatoly Bibilov, ka këmbëngulur gjatë verës që vendi të ketë të drejta të barabarta partneriteti, diçka për të cilën Moska kishte rënë dakord, por natyrisht është e papranueshme nga Tbilisi.
Marrëveshja ka ngritur edhe pikëpyetje të tjera politike. Disa gjeorgjianë, madje edhe perëndimorë, kanë mbajtur pozicion fundamentalist, duke thënë se Gjeorgjia nuk duhet të thellojë marrëdhëniet e biznesit me Rusinë, pasi kjo i jep një levë politike në dorë që Moska mund ta përdorë teorikisht në të ardhmen, duke kërcënuar me pezullimin e tregtisë apo duke lënduar Gjeorgjinë për shembull. Për të tjerë, ky është ekzagjerim.
E vërteta është që Gjeorgjia dhe Rusia kanë bërë gjithmonë biznes dhe kanë vazhduar ta bëjnë edhe kur presidenti i egër anti-Rusi, Mikheil Saakashvili, ishte në pushtet. Në fakt, marrëveshja e vitit 2011 u negociua nga qeveria e tij. I vetmi përjashtim i kohëve të fundit ka qenë embargo i vitit 2006 i imponuar nga Rusia, vendim për të cilën tani pranon se ka qenë gabim i madh.
Ndërprerja e njëanshme e tregtisë me Gjeorgjinë i dëmtoi të dy vendet dhe shkaktoi dëme të mëdha për partnerin kryesor të Rusisë në rajon, Armeninë. Impakti afatgjatë i embargos ishte që shtyu Gjeorgjinë të rriste standardet e produkteve për të kërkuar tregje të reja për to, një proces që u ndihmua shumë nga industria e verës në Gjeorgji.
Natyrisht Gjeorgjia duhet të jetë gjithmonë vigjilente kur flirton me Rusinë, por duhet të jetë edhe e aftë të ndjekë një politikë të jashtme me dy krahë. Kjo do të thotë se, Gjeorgjia duhet të ketë kapacitetin të zhvillojë edhe marrëdhënie eknomike të mira me Rusinë që rindërtojnë mirëbesimin ndërmjet vendeve, por njëkohësisht të ruajë një angazhim strategjik afatgjatë me të ardhmen e saj europiane dhe për të arritur këtë, vendi ka sakrifikuar marrëdhëniet me partnerë të tjerë si Turqia dhe Kina.
Një tjetër çështje politike që duhet të trajtohet është si do të menaxhohen pretendimet e Akbhazias dhe Osetisë së Jugut. Që autoritetet e tyre të përfshihen në mënyrë të drejtpërdrejtë është e papranueshme për Tbilisin, por duhet të gjendet një mënyrë për të finalizuar marrëveshjen në mënyrë që të ofrojë avantazhe ekonomike për rajonin.
Nga ana tjetër, Tbilisi ka edhe interes të madh të ketë mundësinë të monitorojë produktet që futen në këto dy territore, por jo të bllokojë tregtinë me to. Nëse ngarkesat kontrollohen nga kompania zvicerane, nuk ka asnjë arsye përse produktet të transportohen nga territori i Gjeorgjisë drejt Abkhazias dhe Osetisë së Jugut. Problemi oraktik është që marrëveshja duhet të përputhet me ligjin e Gjeorgjisë për Territoret e Pushtuara të vitit 2008, i cili ndalon kompanitë e paautorizuara që të bëjnë biznes me këto dy territore.
Nga ana e Rusisë, dashamirësia për të arritur një marrëveshje ka të bëjë me afrimin e datës së zgjedhjeve presidenciale të marsit 2018, zgjedhje që po duken më të vështira nga ç’ishte parashikuar. Me këtë lëvizje, Moska synon të tregojë se është e gatshme të zbusë tensionet me fqinjët, jo të shkaktojë më shumë probleme. Megjithatë, marrëveshja e vitit 2011 mbetet ende e pafinalizuar. Nëse detajet e fundit mund të zgjidhen, do të jetë padyshim një fitore e ekonomisë përballë politikës në këtë rajon të përçarë.
Përgatiti
KLARITA BAJRAKTARI
