Aleanca për Mbrojtjen e Teatrit ka publikuar deklaratën e Europa Nostra e cila së shpejti së bashku me Institutin e Bankës Europiane të Investimeve do të vizitojnë 7 ndërtesat më të rrezikuara në Evropë.
Mes tyre është klasifikuar edhe Teatri Kombëtar, që prej kohësh është kthyer edhe në një fushë-betej mes Bashkisë dhe aktorëve. Teatri Kobëtar është tashmë pjesë e trashegimisë kulturore europiane, por pavarësisht kësaj, planet për të shebur e për të ndërtuar një të ri, nuk janë stopuar.
Deklarata e Europa Nostra
Europa Nostra – Zëri Evropian i Shoqërisë Civile për Trashëgiminë Kulturore dhe Natyrore dhe organizata e saj partnere, Instituti Evropian i Bankës së Investimeve, bashkërisht bëjnë thirrje për solidaritet dhe mobilizim të vendimmarrësve dhe palëve të trashëgimisë (publike dhe private) për të shpëtuar vendet e trashëgimisë së Evropës të cilat janë përzgjedhur për listën e vitit 2020 nga 7 më të rrezikuarit:
Teatri Kombëtar i Shqipërisë, Tiranë, SHQIPERI
Një shembull i jashtëzakonshëm i arkitekturës moderne italiane nga vitet ’30, e cila është një nga qendrat më të spikatura kulturore në vend, përballet me kërcënimin e afërt të prishjes.
Kalaja Jeze?í, Horní Ji?etín, REPUBLIKA ÇEKE
Një kështjellë barok, e cila ishte skena e shfaqjes së parë private të Simfonisë së 3-të të Beethoven në 1804, është në një gjendje të përparuar të përkeqësimit.
Kalaja e Sammezzano, Toscana, ITALI
Një ndërtesë historike e stilit eklektik jashtëzakonisht të bukur, tipik i modës orientaliste të fundit të shekullit të 19-të, ka rënë viktimë e neglizhencës dhe vandalizmit.
Y-bllok, Tremujori i Qeverisë, Oslo, Norvegji
Një ndërtesë moderniste nga vitet 1960, që paraqet murale ikonike nga Picasso, u dëmtua nga sulmi terrorist i 2011 dhe tani është vendosur të shkatërrohet.
Termocentrali Szombierki, Bytom, POLAND
Një termocentral modernist nga viti 1920 është i kërcënuar nga rreziku i prishjes, pavarësisht disa përpjekjeve për ta bërë sitin një terren për industritë krijuese.
Kalaja e Beogradit dhe rrethina e saj, SERBIA
Vërtetësia dhe integriteti i një kështjelle mbresëlënëse – e përfshirë në Listën Tentative të UNESCO-s, si pjesë e pasurisë më të madhe të trashëgimisë transnacionale pan-Evropiane, Kufijtë e Perandorisë Romake – kërcënohet nga një projekt i dëmshëm teleferikësh.
Stadiumi Plenik, Ljubljana, SLOVENIA
Një nga ndërtesat më të hershme të këtij lloji në Evropë, e ndërtuar në vitin 1925 në një dizajn të arkitektit të njohur Jože Ple?nik, është në rrezik të humbet për shkak të një zhvillimi të papërshtatshëm.
Presidenti Ekzekutiv i Europa Nostra, Prof. Dr. Hermann Parzinger, deklaroi: “Lista e 7 më të rrezikuarve 2020 përfshin një larmi vendesh të trashëgimisë, të cilat përballen me lloje të ndryshme të kërcënimeve serioze. Të gjitha këto thesare të trashëgimisë tregojnë një histori evropiane, e cila është pjesë e kulturës dhe historisë sonë të përbashkët. Duke i vendosur ato në listën tonë, ne po dërgojmë një mesazh të fortë solidariteti për komunitetet lokale dhe aktivistët: edhe në këto kohë provuese, përpjekjet tuaja për të shpëtuar këto vende janë mbështetur nga lëvizja jonë e gjerë evropiane e trashëgimisë. “
Dekani i Institutit të Bankës Evropiane të Investimeve, Francisco de Paula Coelho, tha: “Edhe një herë, Instituti EIB është krenar të mbështesë programin e shtatë vendodhjeve më të rrezikuara. Duke i vënë ato në qendër të vëmendjes, programi i shtatë vendodhjeve më të rrezikuara luan një rol kryesor në mbrojtjen e pasurive më të mëdha të Evropës: diversitetin dhe trashëgiminë e tij kulturore. “
Ekspertët që përfaqësojnë Europa Nostra dhe Instituti Evropian i Bankës së Investimeve, së bashku me organizatat e nominuara dhe me partnerë të tjerë, do të vizitojnë vendet e listuara dhe do të takohen me palët kryesore të interesit. Këto ekipe multidisiplinare do të japin këshilla të ekspertëve, do të identifikojnë burime të mundshme të financimit dhe do të ndihmojnë në mobilizimin e mbështetjes së gjerë për të ruajtur këto monumente të trashëgimisë. Ata do të formulojnë dhe komunikojnë gjerësisht një seri rekomandimesh për veprim.
Emërtimet u dorëzuan nga shoqëria civile ose organe publike, të cilat bëjnë pjesë në rrjetin e Europa Nostra të anëtarëve dhe organizatave të asociuara nga e gjithë Evropa. 7 vendet më të rrezikuara për vitin 2020 u zgjodhën nga Bordi i Europa Nostra nga 14 vendodhjet e listuara nga lista e ekspertëve. Përzgjedhja u bë në bazë të rëndësisë së jashtëzakonshme të trashëgimisë dhe vlerës kulturore të secilit prej vendeve, si dhe në bazë të rrezikut të afërt me të cilin përballen.
Niveli i angazhimit të komuniteteve lokale dhe angazhimi i palëve të interesuara publike dhe private për të kursyer këto vende u konsideruan si vlera të rëndësishme dhe vendimtare. Një tjetër kriter i përzgjedhjes ishte potenciali i këtyre vendeve për të vepruar si katalizator për zhvillimin e qëndrueshëm socialo-ekonomik për lokalitetet e tyre dhe më gjerë. Programi i shtatë vendodhjeve më të rrezikuara drejtohet nga Europa Nostra në partneritet me Institutin Evropian të Bankës së Investimeve. Ai gjithashtu ka mbështetjen e programit të Evropës Krijuese të Bashkimit Evropian.
Ky program u nis në vitin 2013, pjesë e një fushate të shoqërisë civile për të shpëtuar trashëgiminë e rrezikuar të Evropës. Ajo rrit ndërgjegjësimin, përgatit vlerësime të pavarura dhe propozon rekomandime për veprim. Ndërsa nuk garanton fonde të drejtpërdrejta, përzgjedhja e një vendodhjeje të rrezikuar shërben shpesh si një katalizator dhe nxitje për mobilizimin e mbështetjes së nevojshme publike ose private, përfshirë fondet. Më poshtë mund të lexoni për ndikimin pozitiv të programit me disa nga “tregimet e suksesit” të tij.
