“Monitor”
Të dielën e shkuar, pas një fjalimi të gjatë, kryeministri i ri, edhe i vjetër njëkohësisht, bëri të ditur emrat e qeverisë me një timonier, për të cilën spekulimet nuk pushuan gjatë gjithë beharit të nxehtë. Me një efekt surprizë, edhe për vetë ministrat që do të orientojnë politikat qeverisëse për katër vitet e ardhshme dhe një vëmendje maksimale, njoftimi i emrave të tyre ishte i denjë për një shfaqje të ndarjes së çmimeve Oskar. Detaji i vogël që i kish shpëtuar (apo ish bërë me qëllim mbetet për t’u zbuluar) ishte fakti i fokusimit të kamerës tek fytyra e ministrit para se spikeri të deklamonte emrin fatlum. Ashtu sikurse dhe në filmat limonadë, ku pasqyrohet jeta e zbukuruar dhe me fund të lumtur, u la të nënkuptohej se “show” dhe jo thelbi, do të vijojë të mbizotërojë edhe në qeverisjen e katër viteve të ardhshme.
Në katër vitet e kaluara u kënaqëm me fasadat e bukura të qyteteve, por harruam të rregullonim çatinë që pikonte nga të gjitha anët dhe rrezikonte që të nxirrte edhe bojën e fasadës që me shirat e parë. Harruam rrugët që të çojnë drejt zonave të banuara apo turistike, harruam kanalizimet, mungesa e të cilave çon në përmbytje masive sa herë të bie shi. U gëzuam dhe u mburrëm me shifrat e larta të investimeve të huaja, por nuk pamë që ato nuk po sillnin vlerë të shtuar të lartë në ekonomi dhe as vende të reja pune. Serbia dhe Maqedonia u treguan më realiste e të fokusuara dhe sot kryesojnë në botë për vendet e punës së hapura në raport me popullsinë, që vijnë nga Investimet e Huaja Direkte.
U gëzuam me turistët e huaj, nga e gjithë Europa dhe bota, që këtë vit, si asnjëherë tjetër, erdhën në vendin e bukur (nga natyra) të shqiponjave, por patëm vështirësi për t’u ofruar atyre edhe shërbimet më elementare. Operatorët turistikë, që kanë investuar vetë me sa kanë mundur vitet e fundit, shprehen vazhdimisht të indinjuar se si Shqipëria nuk ka arritur ende të zgjidhë as çështjet më minimale, si infrastruktura, kanalizimet, sidomos të ujërave të zeza apo dhe energjinë. Këto mangësi janë të pakonceptueshme për çdo lloj turisti që vjen në Shqipëri, siç e treguan këtë vit edhe ata më besnikët, vëllezërit shtetas nga Kosova, që po largohen në heshtje.
Të vetëkënaqur (mediat e huaja vijojnë t’u thurin lavde Shqipërisë), askush në strukturën qeverisëse nuk duket se po dëgjon heshtjen që flet shumë. Përkundrazi, në skenarin e filmit të ardhshëm të qeverisë, është në plan favorizimi i hoteleve me 5 yje (nuk dimë të ketë ndonjë të tillë realisht në Shqipëri, veç po ia dha me zor qeveria), të cilët janë larg modelit real të Shqipërisë, që në kompleksitetin e problematikave që ka nuk mund të ketë avantazh konkurrues turizmin elitar. Jashtë vëmendjes duket se po lihen të gjitha hotelet e tjera, që përbëjnë pjesën më të madhe të kapaciteteve aktuale.
Ishin ata heronjtë e kësaj vere, që mirëpritën turistë nga e gjithë Europa dhe që ofruan një model të ri (për Shqipërinë, por në botë është gjerësisht i përhapur) atë të shërbimeve të gjitha të përfshira, në disa raste edhe me humbje, për shkak të mosfunksionimit të industrive mbështetëse. Një hap i parë, shumë më i vlefshëm se përjashtimi nga taksat i hoteleve me 5 yje, do të ishte nxitja e zinxhirit të lidhur me turizmin, që do t’i jepte vlerë të shtuar edhe shumë sektorëve të tjerë, duke filluar nga bujqësia, industria përpunuese deri tek argëtimi. Por, në skenarin aktual është kaluar direkt në fundin e lumtur, atë të hoteleve luksoze në një vend që është ndër më të varfrit e Europës.
Në filmin shqiptar, të gjithë janë shumë të kënaqur. Kanë një kryeministër të thjeshtë, të veshur me tuta, që shtrohet për dreka e darka me ata dhe që ua dëgjon mendimet. Por realiteti po shpërfaqet shumë më ndryshe dhe krahas halleve që të gjithë i dimë, një problem i mprehtë dhe kompleks, po del gjithnjë e më shumë në pah: Tranzicioni i tejzgjatur, zhgënjimi i njerëzve nga qeverisjet e të gjitha ngjyrave dhe vetë cikli zhvillimor (në linjë me atë globale) po sjellin një shkërmoqje të rëndë e dramatike të demografisë së popullatës në vend.
Siç dëshmohet në një trajtim të thelluar në brendësi të revistës, popullsia e vendit po tkurret me ritme më të shpejta se përtej çdo parashikimi pesimist, duke reflektuar uljen e lindshmërisë dhe rigjallërimin e ciklit të emigracionit, sidomos tek moshat e reja, çka pritet të kthejë përmbys piramidën e popullsisë (të moshuarit do të jenë më të shumtë në numër se të rinjtë).
Ky përshpejtim pritet të sjellë shumë shpejt (ndoshta brenda një dekade) probleme në të gjithë ciklin e zhvillimit të vendit, duke filluar nga sistemi i pensioneve, zëvendësimi i forcës së aftë për punë, shtimin e të moshuarve, me kosto të rënda sociale dhe ndikim të dukshëm në produktivitetin e ekonomisë së vendit. Nuk është aspak turp, të pranohet që ekziston një problem i tillë, që e ka kaluar gjithë bota, por turp është ta injorosh atë.
Për sa kohë që mbyllen sytë përpara një çështjeje kaq të rëndësishme dhe madhore nuk mund të presësh zgjidhje e strategji që do të tentonin të ndalnin e ndoshta dhe të kthenin mbrapsht këtë cikël. Shpresojmë që dikush, qoftë edhe jo timonier, të ketë guximin të shohë realitetin e të bërtasë Tokëëë… me kohë, para se anija të përplaset në shkëmb, se përndryshe në shfaqen e radhës të Oskarit, ata që do të duartrokasin do të jenë shumë të paktë!
