Po kush është autori i kësaj letre dhe përkthyesi i vërtetë i librit; “Të shtatë bijtë e mi”, të Alçide Çervit? Them “përkthyesi i vërtetë”, sepse në botimin në gjuhën shqipe të librit në fjalë, në vitin 1961, nga Ndërmarrja Shtetërore e Botimeve “Naim Frashëri”, përkthyes është vënë Reshat Këlliçi, e jo Sulo Sejko!
Emri i Reshat Këlliçit, del si korrektor letrar në librin e Xhovani Xhermaneto-s; “Kujtime të një berberi”, përkthyer nga Sulo Sejko dhe botuar në vitin 1957, nga e njëjta shtëpi botuese. (Titulli i origjinalit: Giovanni Germanetto. Memoria di un barbiere” Prefazione di Palmiro Togliatti.)
Ata që e njohin historinë tragjike të familjes Sejko, në fillim-vitet ’60-të, të shekullit që lamë pas dhe të ashtuquajturin “Grupi Çam”, goditjen fatale që diktatura komuniste, u bëri disa personaliteteve të shquara me origjinë nga Çamëria, nuk e ka të vështirë të kuptojë, se përse u hoq emri i Sulo Sejkos, si përkthyes i librit; “Të shtatë bijë e mi”.
Sulo Sejko ka lindur më 29 nëntor 1917, në qytetin e Filatit në Çamëri. Babai i tij, Mehmet Sejko, (1876-1935), njihet si një nga figurat e shquara të Çamërisë. Në vitin 1908, ai vihet në krye të shoqërisë “Vëllazëria” në Filat, ku sekretar është një emër tjetër i njohur, Musa Demi. Sulo Sejko, ishte vetëm tre vjeç, kur familja e tij shpërngulet nga Filati dhe vendoset në Konispol.
Ai kreu shkollën e mesme Teknike Amerikane të “Harry Fultzit” në Tiranë. Me fillimin e rezistencës antifashiste në Shqipëri, Sulo Sejko, ashtu si dhe dy vëllezërit e tjerë, Taho dhe Teme Sejko, u radhit në çetën partizane “Çamëria” dhe më pas në formacione të tjera luftarake antifashiste. Pas çlirimit të vendit, kreu disa detyra të rëndësishme në qytetin e Shkodrës. Njihte mirë anglishten, italishten dhe greqishten.
Ishte shumë i kulturuar, njeri shembullor, i rregullt, i qetë dhe fjalëpakë, si dhe dallohej për humorin e tij brilant dhe batutat e shpejta dhe të goditura. Më 28 korrik të vitit 1960, arrestohen Teme Sejko, Komandat i Flotës Luftarake Detare dhe vëllai më i madh, Taho Sejko, një emër i nderuar në jug të Shqipërisë, ku ai kishte punuar vitet e para të çlirimit, por edhe në Tiranë e, më pas në Shkodër, ku ishte transferuar pas Konferencës së Tiranës, së vitit 1956.
Pas arrestimit të vëllezërve, Sulo Sejko u përjashtua nga partia dhe u vu nën survejimin e Sigurimit të Shtetit. Thirrej disa herë në hetuesi. Pushkatimi i dy vëllezërve, por edhe trysnia që ushtronte ndaj tij Sigurimi i Shtetit, e goditën rëndë atë.
Në dhjetor të vitit 1962, tentoi të vriste veten me prerjen e damarëve. Pasi doli nga spitali, hetuesia vazhdonte ta thërriste herë pas here, dhe kjo e rëndoi më tej gjendjen shpirtërore, derisa u vetëflijua më 5 shkurt të vitit 1963, duke u mbytur në pus. Ky është Sulo Sejko, autori i kësaj letre të ndjerë dhe përkthyesi i vërtetë i librit “Të shtatë bijtë e mi”.
Duke publikuar pjesë nga kjo letër, u bëjmë homazh jo vetëm bijve dhe bijave më të shquar të rezistencës antifashiste në Itali, por edhe atyre në Shqipëri. Gjithashtu sjellim në kujtesë kontributin e Çamërisë dhe bijve të saj, gjatë Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare.
Nga ana tjetër, kujtojmë me nderim vëllezërit Sejko: Taho, Sulo dhe Teme, kontributi i të cilëve për çlirimin dhe më pas përparimin e Shqipërisë, u shpërblye keq nga diktatura komuniste.
Në këtë letër, Sulo Sejko ka shumë nga shpirti i tij i madh dhe i lirë, ka shumë nga bota dhe rrënjët liridashëse të familjes së tij, por edhe nga bota liridashëse shkodrane, nga familja Gjylbegu dhe gjaku i derdhur në vitet e rezistencës antifashiste, me të cilën e lidhte bashkëshortja e tij, motra e Naim Gjylbegut.
Kjo letër është ruajtur nga djali i Sulo Sejkos, Gëzimi, dhe me këtë rast, falënderoj z. Hektor Taho Sejko, që më ndihmoi me të dhëna për familjen Sejko. Nga Enver Kushi Memorie.al
